Kolory, a sprawa druku

W dziale technicznym często słyszymy przez telefon pytanie, “czy te kolory, które widzę u siebie na monitorze będą takie same  na gotowej ulotce?” Z góry uprzedzam chętnych do zadania takiego pytania, że odpowiedź jest tylko jedna: “nie wiem”. Wiemy natomiast, że kolory będą zbliżone do tego co my widzimy na naszych monitorach. Dzieje się tak, ponieważ mamy odpowiednio ustawione i skonfigurowane monitory, oprogramowanie, nawet oświetlenie jest do tego przystosowane.

Oczywiście nie każdy ma takie możliwości, a jeszcze więcej osób w ogóle nie ma potrzeby dostosowania warunków w jakich przygotowuje projekty do druku. Są jednak podstawowe zasady i minimum wiedzy, dzięki którym można poprawnie przygotować tak materiały, aby odwzorowanie barw było wiarygodne i spójne z tym co widać na monitorze. W tym artykule skoncentrujemy się na kolorach, o tym jak powstają i jakie są między nimi różnice, które są odpowiednie do druku.

Dlaczego projekt powinien być przygotowany w kolorach CMYK?

Normalny druk offsetowy jest wykonywany z użyciem kolorów CMYK. Pliki przygotowane w kolorach innych niż CMYK zostaną w drukarni internetowej automatycznie zamienione na kolory CMYK. Konwersja automatyczna nie jest kontrolowana, a różnica w kolorach może być znacząca, dlatego wymagane jest przygotowanie plików w kolorach CMYK.

Jak powstaje kolor?

Kolory CMYK

CMYK – to powszechnie używany skrót oznaczający model kolorów. Skrót ten pochodzi od liter kolorów tworzących ten model: Cyan (błękitny), Magenta (purpurowy), Yellow (żółty), Key (czarny). Drukowanie z wykorzystaniem kolorów CMYK nazywa się procesem czterokolorowym. W tym modelu, kolor powstaje przez odbicie światła od zadrukowanej powierzchni. Ponieważ w praktyce połączenie CMY daje kolor ciemny brązowy, zastosowano dodatkowy kolor K (czarny), aby uzyskać mocno nasycony kolor czarny. Należy zaznaczyć, że zastosowanie w druku tylko K, daje ciemny grafit, a nie pełną czerń.

Model CMYK i efekt mieszania jego kolorów.

Kolory RGB

RGB – to skrót modelu kolorów zaczerpnięty od angielskich nazw kolorów R – red (czerwony), G – green (zielony), B – blue (niebieski). Kolory w tym modelu powstają poprzez świecenie o różnej jasności diód – czerwonej, zielonej i niebieskiej. Zestaw takich trzech diód jest nazywany jest pikselem. Kolor w tym modelu powstaje przez świecenie, a wyłączenie ich daje kolor czarny.

Model RGB i efekt mieszania jego barw.

Różnica między RGB, a CMYK i kwestia druku

Nigdy nie można jednoznacznie stwierdzić, jak dany kolor RGB, widziany na monitorze będzie wyglądał na wydruku. Zawsze podczas zamiany kolorów z modelu RGB do modelu CMYK zachodzi pewna zmiana. Wierne zachowanie kolorów podczas tej zamiany jest niemożliwe, ponieważ urządzenia wykorzystujące model RGB oparte są na zupełnie innej zasadzie działania niż urządzenia CMYK. Niektóre kolory ulegają znacznym zmianom podczas ich przekształcania do modelu CMYK. Kolory te nazywane są kolorami spoza gamy barw modelu CMYK.

Różnica między paletą RGB (żółty trójkąt), a paletą CMYK (obszar w przerywanej linii) na tle kolorów widzianych przez ludzkie oko (wszystkie kolory na obrazku).

Nawet drukując dokumenty i prace przy użyciu drukarek, które do druku wykorzystują tusz koloru czerwonego, zielonego lub niebieskiego, uzyskane kolory nie będą wyglądały tak samo jak na ekranie, ciągle z tego samego powodu – fizyczna natura światła odbitego, a światło emitowane przez monitor jest zupełnie inna.

Efekt automatycznej zamiany kolorów RGB na CMYK, jeśli oryginalne kolory znajdują się poza wspólną częścią palety, mogą znacznie się różnić.

Zamiana RGB na CMYK – przykłady

W drukarniach z plikami postępuje się na dwa sposoby. Pierwszy to odsyłanie plików do klienta, aby sam poprawił ten błąd. Drugi, częściej spotykany to automatyczna zamiana kolorów RGB na kolory CMYK. Jest to jednak proces automatyczny, a co za tym idzie nie kontrolowany. Efektem takiej zamiany może być znaczna różnica w kolorach. Z tego samego powodu zalecane jest przygotowanie projektów od samego początku w palecie CMYK, dzięki czemu można zaoszczędzić na ewentualnych późniejszych poprawkach.

Różnica po konwersji z RGB na CMYK. Kolory, które nie mają odpowiedników w CMYK i półtony zostały spłaszczone (wyblakły).

Różnica w barwach po zastosowaniu automatycznej konwersji z RGB na CMYK. Kolory straciły nasycenie cechujące urządzenia pracujące w modelu RGB.

Powtarzalność kolorów w druku CMYK

Jednym z problemów jakie związane są z drukiem czterokolorowym jest powtarzalność kolorów, a raczej brak tej powtarzalności. Składa się na to bardzo wiele czynników, które mają wpływ na druk: papier (różni dostawcy, różne rodzaje), farby, temperatura otoczenia, wilgotność powierza i papieru, człowiek, ustawienia maszyny. Do tego dochodzi rozpiętość w czasie. Idealne spasowanie tych czynników jest praktycznie niemożliwe.

Na powtarzalność kolorów w druku ma wpływ wiele czynników. Jednym z nich jest papier na jakim drukowane są projekty. Do różnych podłoży i rodzajów wykończenia należy stosować różne profile. Przedstawione zdjęcia obrazują różnice jakie powstają w druku z jednego, identycznego projektu na różnym rodzaju papieru i przy dodatkowym wykończeniu:

Druk na papierze powlekanym (np. kredowanym) od

daje najwierniej wszystkie barwy.

Druk na papierze nie powlekanym (np. offsetowym, papier ksero) pochłania więcej farby, przez co kolory robią się wyblakłe.

Druk na papierze powlekanym (np. papier kredowany) pokryty laminatem. Laminat dodaje efekt większego nasycenia kolorów i przyciemnienia obrazu.